مطالبات رهبر انقلاب در حوزه كتاب ـ ۳| احكام فقهي مقام معظم رهبري درباره حقوق مؤلف و چاپ

به گزارش خبرنگار فرهنگي خبرگزاري تسنيم،‌ مسائل حقوقي و قانوني در دهه 90 و به‌خصوص در سال‌هاي اخير در حوزه كتاب و صنعت نشر پررنگ‌تر شده است. در اين ميان برخي مطرح كرده‌اند كه نويسندگان ايراني به حقوق خود آگاه نيستند و اين عدم آگاهي موجب شده تا در تنظيم قراردادهاي نشر به مشكل بر بخورند. در طيف ديگر ماجرا قديمي بودن قوانين در اين زمينه موجب شده به لحاظ حقوقي نيز در مواردي كاري از پيش برده نشود.

رهبر انقلاب كه در سال‌هاي پس از انقلاب در رأس همه مسئولان، به حوزه كتاب و اهالي آن توجه داشته‌اند، در زمينه حقوق مؤلف و نشر نيز فتواهاي جالب توجهي دارند؛ فتاوايي كه به صورت صريح و روشن از حقوق مؤلف حمايت مي‌كنند.

با توجه به اينكه قانون حمايت از حقوق مؤلفان و مصنفان چندين سال است كه در پيچ و خم‌هاي نهادهاي ذي‌ربط مانده و هنوز تكليف آن مشخص نشده است،‌ ديدگاه‌هاي رهبر انقلاب پشتوانه‌اي مناسب براي تصويب قوانين مربوطه خواهد بود.

در ذيل برخي از استفتائات معظم‌له در خصوص حقوق مؤلف ذكر شده است:‌

 تجديد چاپ كتاب‌ها و مقالات منتشره در خارج از كتاب

• مسئله تجديد چاپ كتاب‌هايي كه در خارج از جمهوري اسلامي منتشر شده‏‌اند و يا تصويربرداري به طريق افست از آنها، تابع قراردادهايي است كه راجع به آنها بين جمهوري اسلامي ايران و آن دولتها منعقد گشته است.
•  اما كتاب‌هايي كه در داخل چاپ مي‌‏شوند، احوط اين است كه حق ناشر با كسب اجازه از او نسبت به تكرار و تجديد چاپ كتاب رعايت شود.

حق التأليف

• مؤلفان،‌ مترجمان و صاحبان آثار هنري حق دارند در برابر واگذاري نسخه اول يا اصلي اثر علمي و هنري خود به ناشر، از وي هر مبلغي مي‏‌خواهند، دريافت نمايند.

حق التأليف در تجديد چاپ‌ها 

• در صورتي كه مؤلف در ضمن قرارداد منعقده براي تحويل نسخه اول، دريافت مبلغي را در چاپ‌هاي بعدي شرط كرده باشد يا قانون آن را اقتضا كند، گرفتن آن مبلغ اشكال ندارد و بر ناشر عمل به شرط واجب است.
•  اگر قراردادي كه در مورد اجازه چاپ بين آنان منعقد شده، فقط راجع به چاپ اول باشد، احوط اين است كه حق مؤلف رعايت شود و براي چاپ‌هاي بعدي هم از او اجازه گرفته شود.
• در صورتي كه مصنف به علت سفر يا فوت و مانند آن غايب شود، درباره تجديد چاپ بايد به وكيل مصنف يا ولي شرعي او و يا در صورت فوت به وارث او مراجعه شود.
• در مورد چاپ كتاب بدون اجازه صاحب آن و با وجود عبارت «حقوق چاپ براي مؤلف محفوظ است» احوط اين است كه حقوق مؤلف و ناشر با كسب اجازه از آنان براي تجديد چاپ، رعايت شود. البته در مواردي كه قانوني وجود دارد بايد رعايت شود اين امر در مسائل بعدي نيز بايد مراعات گردد.